De gele schoolbus

VLAARDINGEN - Iedere zondag op Vlaardingen24: Vlaardingers in den Vreemde! Vlaardingers die de Haringstad achter zich hebben gelaten om elders in de wereld hun geluk te zoeken, geven bij toerbeurt een kijkje in de keuken van hun leven 'in den vreemde'. Lees de belevenissen van Wilma Hollander (Griekenland),Dick van der Pijl (Frankrijk), Marijke Persijn (België) en vandaag Cora Vlug (Verenigde Staten).

We kennen ze allemaal wel van de tv of wanneer je in Amerika bent geweest. Dan heb je ze ongetwijfeld zien rijden. De gele schoolbussen. We zien ze in lieve Hallmark familiefilms, op foto’s van onze kinderen, vereeuwigd op hun eerste schooldag en in de YouTube video’s met vechtpartijen en horrorverhalen. Er zijn strenge regels om onze kinderen veilig naar school en naar huis te vervoeren. Wanneer een schoolbus gaat stoppen om kinderen in- of uit te laten stappen wordt dat van tevoren aangegeven met flikkerende oranje lichten. Komt de bus tot stilstand dan klapt er een rood stopbord uit aan de chauffeurskant en de oranje knipperlichten veranderen in rood. Al het verkeer moet stoppen, ook het tegemoetkomende verkeer. Zo kunnen de kinderen veilig uitstappen en hun weg vervolgen naar het kopje thee van mama, na een lange schooldag. Wanneer de rode lichten gedoofd zijn en het stopbord ingeklapt mag iedereen weer gas geven. Het schiet niet op als je achter zo’n bus rijdt. De bus stopt op elke hoek van de straat en bij elke oprit. De automobilist is gedwongen om dit ook te doen. Maar veiligheid voor alles en het is best leuk om de kinderen blij weer naar huis te zien gaan na een lange dag op school.

In Amerika zijn schoolbussen speciaal gebouwde voertuigen die zich onderscheiden van andere soorten bussen door ontwerpkenmerken opgelegd door federale en nationale of provinciale voorschriften. Naast hun opvallende gele kleur zijn schoolbussen uitgerust met externe waarschuwingslichten en meerdere veiligheidsvoorzieningen.

In de tweede helft van de negentiende eeuw is het eerste schooltransport al gesignaleerd in de vorm van een paardenkoets. Deze bracht de kinderen van het platteland naar de 1-kamerschool in het dichtstbijzijnde dorp. De koets was geheel open en gaf weinig of geen bescherming voor de kinderen. In 1892 produceerde men de eerste 'schoolauto' Deze schoolauto werd gebouwd met aan de omtrek gemonteerde houten zitbanken en een dak. De door paarden getrokken wagen was uitgerust met een achteringang, bedoeld om te voorkomen dat de paarden schrikken tijdens het laden of lossen van passagiers.

In 1939 is de gele kleur voor de schoolbus geïntroduceerd. Geel omdat dit de meest opvallende kleur is in het verkeer en de zwarte letters van de namen van de school zijn goed te lezen. De bussen vertrekken voor dag en dauw om de kinderen op te halen. Vooral in de wintermaanden dus heel belangrijk dat ze goed gezien worden in het donker.

De hedendaagse schoolbussen lijken uiterlijk nog sterkt op de puffende dieselbeesten uit de jaren zeventig. 95 procent van de bussen rijdt op diesel. De meeste bussen hebben geen airco, nog lang niet iedere bus heeft veiligheidsgordels en andere moderne functies die bestuurders in vrijwel al de andere rijdende objecten op de weg allang hebben genoten. De bussen in het noorden van de USA zijn wel standaard uitgerust met sneeuwkettingen. Deze bungelen zichtbaar onder de bus. Wanneer het nodig is kan de chauffeur doormiddel van 1 druk op de knop de kettingen automatisch om de banden laten rollen. Voor spoorwegovergangen, bewaakt en/of onbewaakt is de chauffeur verplicht te stoppen. Met een hendel bij het stuur kan de deur van de bus geopend worden en moet de chauffeur goed luisteren of er geen trein aankomt. Is alles stil, dan kan hij de deur weer sluiten en zet hij de reis voort.

De inventaris van de voertuigen in de Amerikaanse nationale schoolbusvloot is groter dan die van commerciële bussen, treinen en vliegreizen gecombineerd. Zo’n half miljoen bussen worden in de vroege ochtend en (tot) laat in de middag ingezet om 26 miljoen schoolgaande kinderen veilig van huis naar school en vice versa te brengen. Deze half miljoen gele monsters leggen gemiddeld per dag 9,6 miljoen kilometer af met z’n allen. Ook worden de bussen ingezet om de schooljeugd te vervoeren naar schoolsportevenementen.

In theorie beïnvloeden schoolbussen vervuiling op dezelfde manier als carpoolen. Gemiddeld vervoert elke schoolbus hetzelfde aantal studenten als 36 voertuigen afzonderlijk. Terwijl bussen studenten op een veel grotere schaal vervoeren dan met de auto, is het gebruik van verbrandingsmotoren natuurlijk niet vervuilingsvrij. Vanaf 2017 wordt meer dan 95 procent van de schoolbussen in Noord-Amerika aangedreven door dieselmotoren. Sinds het begin tot midden 2000 zijn de emissienormen voor dieselmotoren aanzienlijk verbeterd; een schoolbus die voldoet aan de emissienormen van 2017 is 60 keer schoner dan een schoolbus uit 2002 en ongeveer 3.600 keer schoner dan een tegenhanger uit 1990. Natuurlijk blijft het Hollandse fietsen schoner, maar dat is in dit land in vele gevallen geen optie.

Hoewel diesel het meest wordt gebruikt in grote schoolbussen zijn alternatieve brandstofsystemen ontwikkeld om de emissienadelen op te vangen die schoolbussen met diesel en benzine voor het publiek vertonen, gezondheid en milieu. In theorie blijken stedelijke en voorstedelijke routes voordelig voor het gebruik van een elektrische bus. Begin jaren negentig werden verschillende prototypes van batterijen ontwikkeld als ombouw van bestaande schoolbussen; deze werden voornamelijk gebouwd voor onderzoeksdoeleinden. In de jaren 2000 verschoof de schoolbuselektrificatie naar de ontwikkeling van diesel- elektrische hybride schoolbussen. Bedoeld als middel om het stationair draaien van de motor te minimaliseren tijdens het laden en lossen van passagiers en efficiënter brandstofverbruik. Helaas hebben de hybride schoolbussen geen brede acceptatie gekregen. Een sleutelfactor in hun marktfalen was hun hoge prijs (bijna twee keer de prijs van een standaard dieselschoolbus) en de complexiteit van hybride systemen. In een paar grote steden rijden er elektrische schoolbussen, maar dat is nog een druppel op een gloeiende plaat.

De gemiddelde leeftijd van een schoolbus in de Verenigde Staten is 9,5 jaar. Schoolbussen kunnen buiten dienst worden gesteld vanwege een aantal factoren, zoals leeftijd of kilometerstand van het voertuig, mechanische staat, naleving van de emissie of een combinatie van deze factoren. Wanneer een schoolbus niet meer op school kan worden gebruikt, kan deze nog een productieve pensionering tegemoetzien. Terwijl een meerderheid wordt afgedankt voor onderdelen en recycling, worden de nog in goede staat verkerende bussen te koop aangeboden als overtollige voertuigen. Tweedehands schoolbussen worden verkocht aan onder andere kerken, resorts of zomerkampen. Anderen worden geëxporteerd naar Midden-Amerika, Zuid-Amerika. Hier worden de bussen gebruikt als openbaar vervoer. De bussen krijgen de bijnaam 'kippenbussen', Niet alleen omdat de passagiers als kippen in een hok zitten, maar ook omdat het niet ongebruikelijk is dat naast passagiers ook vee wordt vervoerd. Gepensioneerde schoolbussen worden ook wel bewaard en gerestaureerd door verzamelaars. Verzamelaars en musea hebben interesse in oudere en zeldzamere modellen. Bovendien verschijnen gerestaureerde schoolbussen in televisie of films. Ook voor een gezellige familievakantie is de schoolbus ideaal. Voor de handige klusser een mooie uitdaging om een schoolbus om te toveren tot een camper.

Wanneer een schoolbus wordt verkocht voor gebruik buiten het studentenvervoer, vereisen de voorschriften dat de identificatie als schoolbus wordt verwijderd. Alle letters van de schoolbus moeten worden verwijderd of bedekt, terwijl de buitenkant een andere kleur moet hebben dan het schoolbus geel, het uitklapbare stopbord en waarschuwingslichten moeten worden verwijderd of uitgeschakeld.

De gele monsters zijn niet weg te denken uit het Amerikaanse straatbeeld. Wanneer de scholen beginnen of uitgaan is het een file van schoolbussen in de straat. De knipperlichten met opschrift 15 lichten op. Dit betekent dat het overige verkeer niet harder mag rijden dan 15 miles (25km). Wanneer de schooldeur dicht gaat en de bussen zijn verdwenen gaat het knipperlicht uit en mag er weer de gewone snelheid gereden worden langs de school. Het is een hele organisatie, maar het werkt wel.