Nieuwe rector: gymnasium moet zichtbaar zijn in de samenleving
- Ted Konings
- 07-06-2024
- Onderwijs
VLAARDINGEN - Het Stedelijk Gymnasium Schiedam moet zichtbaar zijn in de samenleving. Dat zegt de nieuwe rector van de school. Gelsema is haar naam. Ze werd benoemd aan het hoofd van Schiedams enige categorale gymnasium. Ze is nieuw, en toch kent ze ‘haar’ school al van haver tot gort.
Behalve dat ze zelf ooit een gymnasiumleerling was - en dus weet wat Latijn en Grieks inhouden - werkte Gelsema de afgelopen 25 jaar al op de school, met een korte tussenpoos van een jaar of vijf. De voormalige lerares Engels was tot voor kort teamleider van de leerjaren vijf en zes.
En die school van haar, die moet dus de banden met de stad aanhalen. De nieuwe rector wijst daarbij op de toch wel bijzondere ‘populatie’ van het gymnasium. “Het zijn slimme leerlingen. Die ook iets aan de stad geven, iets voor de stad kunnen doen.” Dat is het geval als ze jong en nog leerling zijn, maar zeker ook in hun volwassen leven. Tenslotte heeft het gymnasium toch de naam - en doet dat feitelijk ook - de bestuurders, de ondernemers, de wetenschappers van de toekomst op te leiden.
Wat een stad als Schiedam dwars zit is dat van oudsher veel van die talenten de stad verlaten. Ze gaan studeren elders, vinden een baan en zijn voor Schiedam ‘verloren’. In plaats daarvan komen naar de stad ambtenaren, bestuurders en anderen terug die de naam hebben - en dat klopt helaas maar al te vaak - de stad en zijn inwoners niet te kennen.
Maar daar kan volgens Gelsema verandering in komen. “Op het moment dat een kind hier opgroeit en gezien wordt, dat Schiedam ervaren wordt als een toffe woonplaats met toffe scholen waar positieve ervaringen worden opgedaan, zijn ze meer geneigd om op een mooie manier aan Schiedam terug te denken. Dan komen ze eerder terug na hun studies.”
“De huidige generatie jongeren heeft het niet makkelijk; hun toekomstperspectief is somberder dan eerder.” Juist die positieve ervaringen kunnen in zo’n leven het verschil maken. “Op het moment dat je een positieve bijdrage levert en je ervaart dat je er toe doet, nodigt dat ook weer uit om iets voor de stad te willen leveren.”
Zo is het dus een wisselwerking: een gymnasium maakt Schiedam voor een gezin met jonge kinderen interessanter, en de leerlingen die dat op termijn oplevert, maken Schiedam interessanter. “Onze leerlingen zijn slim. Ze willen nadenken over de maatschappij en hun rol daarin. Het zijn ook kinderen met wie je heel goed kunt praten en die oplossingen kunnen bedenken voor allerhande zaken.” Het zou in de ogen van de nieuwe rector gaaf zijn als aan de gymnasiasten vaker wordt gevraagd: ‘wat vinden jullie ervan?’. Dat is dus een open uitnodiging aan de stad. “Laat ze eens meedenken. Over cultuur, of de lokale politiek en lokale economie.”
Contacten met de stad zijn er vanuit het gymnasium onder meer met en via De Kleine Ambassade, onder meer via een module Democratisering die dit bureau voor jongerenparticipatie verzorgt, en ook stages die er worden gelopen door leerlingen. “Maar dat kan het niet alleen zijn.” Gelsema denkt aan bezoeken van leerlingen aan de gemeenteraad. “Maar zou het ook heel stom zijn om als er een bouwproject is in de stad, daar met de leerlingen even te komen kijken?”
Goed, dat is dus een van de prioriteiten waaraan ze wil werken: de band met de stad. “Daar gaan we zeker meer aan doen.” Eva Gelsema nam in april het stokje over als directeur van het gymnasium aan de Valeriusstraat in Groenoord. Ze kent de school dus op haar duimpje. “Volgens mij vindt ieder het nu fijn dat ik rust en stabiliteit breng. Van daaruit kunnen we veel op gaan pakken.”
Dat betekent wat haar betreft dus ‘het vizier naar buiten’. “De afgelopen jaren zijn we nogal naar binnen gekeerd.” De Coronatijd was daar debet aan, maar ook het verschil van inzicht dat er op sommige terreinen was tussen verschillende betrokkenen op school. “Nu willen we de goede naam die we in de stad hadden - we werden wel de parel van Schiedam genoemd - en die een beetje was verstoft, weer oppoetsen.” - Lees verder onder de foto.
Het Stedelijk Gymnasium Schiedam kent momenteel 540 leerlingen, een aantal dat de afgelopen jaar licht toenam. Wat Gelsema betreft zet die tendens zich de komende jaren door; zo’n zeshonderd leerlingen lijkt haar haalbaar en gewenst. Meer leerlingen met een vwo-advies zouden volgens haar kunnen kiezen voor het categoriale gymnasium.
Waarom zouden kinderen en ouders voor ‘het stedelijk’ moeten kiezen? Een gymnasium is volgens Gelsema voor kinderen die het aan kunnen, aan te bevelen. “Omdat je terechtkomt op een school met leerlingen die het leuk vinden om te leren. Die leergierig en nieuwsgierig zijn. Die elkaar respecteren, en waar je jezelf kan zijn.” Dat laatste zegt ze, omdat ze weet dat leerlingen op het gymnasium op de basisscholen nogal eens ‘anders’ zijn. “Onze leerlingen zijn vaak leerlingen die zich op de basisschool niet altijd begrepen voelden, niet altijd gezien werden. Ze zaten weleens op de gang omdat ze dan aan eigen leerstof mochten werken. Hier zijn ze onderdeel van de groep en worden ze gezien.”
Gelsema haalt zich de toneelavond van klas 1 voor ogen, die een avond eerder op school plaatsvond. “Dan zie je kinderen staan die ik zelf nog heb ingeschreven; toen heel verlegen. Nu staan ze op zo’n podium. Zingen, toneel, dans. Je ziet ze na een jaar al opbloeien.”
Precies dat is ook de reden dat het vak Theater op school op de rol staat. De avond was de jaarafsluiting van dat vak ‘dat we standaard geven in de eerste’. “Niet om goede acteurs af te leveren. Maar juist om kinderen te leren en de ervaring te geven dat je jezelf kan en mag zijn, ook op een podium. Dat je er mag staan, dat je verstaanbaar bent. Want tenslotte zullen ze in hun leven nog heel vaak in het centrum van de belangstelling staan en vertellen over iets waar ze verstand van hebben.”
Is dat niet de moeilijkheid, een vervelend trekje van gymnasia: dat ze elitair zijn? Dat zegt Gelsema niet zo veel. Wat is elitair? “Dat je slim bent, wil nog niet zeggen dat je het op het gymnasium redt.” Het zegt ook zo weinig, zo’n etiket. “Belangrijk is dat de leerlingen hier leren leren.” Op de basisschool kwam het de meesten van hen aanwaaien, hoefden ze er niet veel voor te doen. “Maar juist de ervaring dat ze ergens iets voor moeten doen is waardevol. Hier leren ze ook dat je je moet inzetten voor dingen. Dat de weg ergens naartoe belangrijker is dan waar je komt.”
Daarom ook een ander vak, ‘een vak waar je geen cijfers voor krijgt’: Ontwerpen. Het staat op het programma in het eerste jaar. “Daar gaat het om samenwerken. Onze leerlingen kunnen zeggen: ik wil iets maken, en gaan daar dan in hun hoofd mee aan de slag. Maar hier gaat het ook om het uitvoeren, met je handen. Dat levert belangrijke lessen op, ook waar het gaat om anderen overtuigen om met je mee te werken. Zaken waar ze ook straks tegenaan lopen, als ze wetenschapper worden.”
Want dat is toch wel het voorland voor de meeste leerlingen: de wetenschap, als wiskundige of een technische discipline. “De meeste van onze leerlingen kiezen - al dan niet na een tussenjaar - voor een universitaire opleiding. Of hbo. We hebben nu een meisje in de zesde die een opleiding Meubelmaker gaat doen. Maar dat zijn uitzonderingen.”
Wat zijn zorgen die Gelsema heeft? “De maatschappij komt onze school in. We zien dat bepaalde thema’s onder druk komen te staan. Bijvoorbeeld paarse vrijdag die we hier vieren.” Niet alle leerlingen kunnen zich vinden in het vieren van een dag waarin seksuele diversiteit centraal staat. “Daar zijn leerlingen het soms niet mee eens.” En vraagt zodoende meer aandacht van de schoolleiding, die ook ouders hierbij betrekt. “Onze leerlingen hebben soms zelf pestervaringen gehad of gezien wat dat met iemand kan doen. Ze zijn gewend zaken uit te praten en niet op de vuist te gaan. Dat moet je ze soms weer even aan herinneren.”
Een andere invloed uit de maatschappij zijn de mogelijkheden en afleidingen van de communicatiemiddelen. “Sociale media en pesten”, ook daartegen moet de schoolleiding optreden. Sowieso gaat er een enorme afleidingskracht uit van de telefoon. “Daarom worden we na de zomervakantie een telefoonvrije school”, aldus Gelsema. Nu al worden de telefoons tijdens de les uitgezet, maar dan moeten de leerlingen er ook in de pauzes vanaf blijven. “Telefoon in de kluis, ’s middags weer mee naar huis. Dat wordt ons motto.”
Elders in stad en land horen we ook over lerarentekorten, maar daar heeft het stedelijk gymnasium weinig mee te schaften. “Er zijn nu nog drie vacatures die openstaan voor komend schooljaar, maar we verwachten ze voor de zomer te hebben vervuld.” Daarbij speelt, naast de uitdaging die veel docenten zien in een klas met gymnasiumleerlingen, ook de grootte van de school. “In veel vakken staan onze docenten er vooral zelf voor.” Twee docenten Duits, drie voor Frans, twee voor Natuurkunde. “Ze hebben hier relatief veel vrijheid.” Zonder grote ‘secties’ die vooral veel energie dienen te steken in onderlinge afstemming.
Een verlangen van Gelsema is nog wel om niet zozeer docenten, maar ook vooral leerlingen te behouden voor het gymnasium. Want er vallen er nogal wat af. Een percentage noemen ziet ze niet zitten, ‘maar het zijn er te veel naar mijn zin’. Kinderen die van Latijn en Grieks af willen, kunnen niet anders dan naar een ander lyceum gaan. Maar waarom toch? “Latijn is een mooi vak omdat je daarmee even ergens je tanden in zet. Je leert er veel over andere talen en je leert over de geschiedenis. Tuurlijk, je kan ervoor kiezen het te laten vallen. Dat kan je ook echt willen, omdat je het moeilijk vindt. Maar juist als je dan doorgaat…” Dat is een ervaring die net zo belangrijk is als kennis, of misschien nog wel belangrijker. “Met Latijn leer je problemen op te lossen door het op te breken in stukjes, stap voor stap. Dat helpt je met alles, alle moeilijke dingen. Niet oplossen, maar aanpakken.”
